بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه 140431390000307993 مورخ 1404/2/9 با موضوع: «بخشنامه 282995/د/5 مورخ 1402/5/24 معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی تبریز از آن جهت که دایره مشمولان فوق العاده محرومیت از مطب برای سال 1402 را به دارندگان پُست های مدیریتی و معاونان آنها محدود کرده ابطال شد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیركل هیأت عمومی و هیأت های تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: 1404/2/9       شماره دادنامه:  140431390000307993

شماره پرونده: 0207111ـ 0207134

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکیان: 1ـ آقای ابوالفضل وهابی 2ـ خانم ناهیده طهماسب پورشاهسوار

طرف شکایت: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تبریز

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 282995/د/5 مورخ 1402/5/24 معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز 

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست های جداگانه ای ابطال بخشنامه شماره 282995/د/5 مورخ 1402/5/24 معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تبریز را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اجمالاً به طور خلاصه اعلام کرده اند که:

"با استناد به اجرای بند 14 ماده54 آیین نامه اداری و استخدامی دستورالعمل برقراری فوق العاده محرومیت از مطب کارکنان غیر هیأت علمی همراه با شرایط مشمولین دریافت این فوق العاده به صراحت تعیین شده است. با این وجود دانشگاه علوم پزشکی تبریز ضمن نقض صریح ماده قانونی ذکر شده و با تدوین و ارائه شیوه نامه جدید که در تناقض واضح با دستورالعمل فوق الذکر می باشد علاوه بر محدود نمودن دایره شمول افراد برای دریافت این فوق العاده برخورداری از این امتیاز را به صورت شخصی و سلیقه ای برای اشخاص خاص و به طور ویژه برای طبقه مدیران دانشگاه منحصر نموده است. از آنجا که مطابق آیین نامه اجرایی دستورالعمل فوق الذکر برخورداری از این فوق العاده ارتباطی با پُست سازمانی یا مدیریتی مشمولین نداشته و از سوی دیگر تغییر یا تفسیر این دستورالعمل کشوری در محدوده اختیارات مدیران دانشگاه ها نمی باشد فلذا بخشنامه مورد شکایت کاملاً مغایر با قانون و نقض صریح بند 14 ماده54 آیین نامه اداری و استخدامی کشور می باشد."

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای احدی از شاکیان (آقای ابوالفضل وهابی) ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای به طور خلاصه توضیح داده است که:

"بخشنامه مورد شکایت صادره از دانشگاه علوم پزشکی تبریز (در ماده یک، تبصره2 و 3)، ناقض صریح بند 14 ماده54 آیین نامه اداری و استخدامی کارکنان غیرهیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی و ماده یک قانون اجازه پرداخت حقّ محرومیت از مطب مصوّب 1366/9/26 مجلس شورای اسلامی، همچنین دستورالعمل اجرایی هیأت امنای دانشگاه در این خصوص بوده است. "

متن بخشنامه مورد شکایت به شرح زیر است:

"بخشنامه شماره 282995/د/5 مورخ 1402/5/24 معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی تبریز 

 معاون محترم آموزش، بهداشت، غذا و دارو، تحقیقات و فنّاوری اطلاعات

رئیس محترم مرکز آموزشی و درمانی امام رضا (ع)، اسد آبادی، الزهرا (س)، رازی و باباغی، سینا، شهدا، شهید مدنی، طالقانی، کودکان، علوی، نیکوکاری 

مدیر محترم شبکه بهداشت و درمان آذرشهر، اهر، اسکو، بستان آباد، بناب، جلفا، چاراویماق، خدا آفرین، شبستر، عجب شیر، کلیبر، مرند، ملگان، میانه، هریس، هشترود، ورزقان، هوراند 

رئیس محترم مرکز بهداشت شهرستان تبریز، اداره امور آزمایشگاه های استان، مرکز اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر حوادث دانشگاه 

با سلام و احترام؛

به پیوست فرم درخواست برقراری فوق العاده محرومیّت از مطب برای سال 1402 ارسال و به استحضار می رساند به منظور استفاده بهینه از خدمات همکاران واجد شرایط در ساعات غیرموظّف اداری و به استناد مصوبه شماره 272033/د/5 مورخ 1402/5/18 هیأت رئیسه محترم دانشگاه، کارکنان مشمول شاغل در آن واحد که دارای شرایط ذیل باشند در صورت احراز شرایط مندرج در بخشنامه فوق الذکر مذکور بهره مند گردند:

1ـ دارندگان مدرک دکتری در رشته های گروه پزشکی (پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی و دامپزشکی) که مستقلاً توان اشتغال در خارج از محیط کار را دارند در قبال انجام وظایف و مأموریت های محوّله به میزان ٦٠ ساعت در ماه غیر از ساعات موظّف اداری بر اساس گزارش سامانه حضور و غیاب (بدون احتساب اضافه کاری برای ایّام مأموریت روزانه) 

تبصره: دارندگان مدرک دکتری در رشته های گروه پیراپزشکی، بهداشتی، توانبخشی و پرستاری و مامایی مشروط به رعایت مراتب فوق

2ـ مقرر گردید فوق العاده محرومیّت از مطب فقط برای پُست های مدیر و معاون در معاونت ها پیش بینی شود و پُست های رئیس اداره، کارشناس مسئول و کارشناس را شامل نخواهد شد.

3ـ مقرر گردید علاوه بر پُست های مدیریت تعیین شده در بند 1 برای سه معاونت بهداشت، غذا و دارو و درمان، 2 مجوز در اختیار معاونین مربوطه قرار گیرد تا به صلاحدید به افراد موردنظر اختصاص یابد. برای سایر معاونت ها نیز یک ردیف مجوز اختصاص داده خواهد شد.

3ـ در مراکز آموزشی و درمانی، فوق العاده محرومیّت از مطب فقط برای پُست های مدیر و معاونین و مسئولین فنّی اختصاص خواهد یافت.

4ـ در شهرستان ها برای رؤسای شبکه ها، رؤسای مرکز بهداشت و بیمارستان و مسئولین فنّی، حق محرومیّت از مطب با رعایت شرایط مندرج در بخشنامه فوق الذکر اختصاص خواهد یافت.

5 ـ مشمولین این دستورالعمل کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی به غیر از پزشکان خانواده می باشند و همکاران متعهّد خدمت در صورتی که مطابق بخشنامه های موجود امکان تأسیس مطب را داشته باشند مشمول این بخشنامه خواهند بود. 

لذا مقتضى است دستور فرمایید به شرط تحقّق تمامی موارد فوق و با رعایت سهمیه و مجوزهای اختصاص یافته نسبت به تکمیل و اخذ تعهّد و تأییدیه های مندرج در فرم ارسالی برای افراد مورد نیاز دانشگاه اقدام و سپس برای صدور قرارداد محرومیّت از مطب به اداره منابع انسانی آن واحد ارجاع گردد.

تذكّر1: دارا بودن حداقل ٦0 ساعت اضافه کاری فیزیکی به صورت ماهیانه و در غیرساعات اداری (بدون احتساب اضافه کاری برای ایّام مأموریت روزانه) جهت برقراری و استمرار پرداخت فوق العاده مذكور الزامی می باشد.

 تذکّر2: صدور ابلاغ برقراری محرومیّت از مطب توسط کارگزینی مشروط به وجود فرم تکمیل و تأیید شده محرومیّت از مطب و ٦٠ ساعت اضافه کاری براساس گزارش سامانه حضور و غیاب چارگون می باشد.

تذکّر 3: حسابداری واحدهای تابعه مکلّف می باشند برای پرداخت این فوق العاده در هر ماه گزارش تایمکس افراد مشمول را از کارگزینی واحد اخذ و در صورت رعایت حداقل ٦٠ ساعت اضافه کاری مازاد بر ساعات موظّفی (بدون احتساب اضافه کاری برای ایّام مأموریت روزانه)، نسبت به پرداخت فوق العاده مذکور اقدام نموده و در غیراین صورت از پرداخت فوق العاده مذکور در همان ماه خودداری نمایند. ـ معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تبریز"

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز به موجب لایحه شماره 8841/5  مورخ 1403/1/28 توضیح داده است که:

"همان گونه که مستحضرید وفق مقرّرات، مستخدمین دولتی در قبال حضور خود در محل خدمت خارج از وقت اداری مشمول اضافه پرداختی به نام اضافه کار خواهند بود اما براساس بند 14 ماده54 آیین نامه اداری استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی این اختیار داده شده است چنانچه مستخدم دارای اوصاف مندرج در بند مذکور باشد در قبال خدمات تمام وقت ایشان فوق العاده محرومیّت از مطب پرداخت گردد.

با توجه به شروط اعلامی در بند مذکور پرداخت هرگونه فوق العاده محرومیّت از مطب متوقّف بر احراز شروط اعلامی در بند مذکور خواهد بود که از آن جمله:

1ـ داشتن مدرک دکتری در رشته های اعلامی.

2ـ عدم اشتغال در بخش غیردولتی.

3ـ تمام وقت بودن فعالیت.

چنانچه مستخدم فاقد شروط اعلامی در بند مذکور باشد و به صورت موردی اضافه کاری نماید مشمول اضافه کاری پرداخت خواهد بود اما چنانچه دستگاه تمایل به استفاده از خدمات مستخدم به صورت تمام وقت باشد حسب عبارت «مجاز است» که افاده اختیار دارد می تواند با احراز شروط و توافق با کارمند طی قراردادی جداگانه، اقدام به بکارگیری تمام وقت مستخدم نماید.

بدیهی است پرداخت فوق العاده مذکور براساس تصریحات صورت گرفته در بند 14 مارالذکر نیازمند سه مرحله خواهد بود، اول تمایل یا تشخیص دستگاه نسبت به بکارگیری تمام وقت، دوم احراز شرایط، سوم رضایت مستخدم با امضای تقاضا، لذا فوق العاده مذکور هیچ گاه بدون رضایت بالاترین مقام دستگاه امکان پذیر نخواهد بود که البته در صورت عدم موافقت بهره مندی از خدمات تمام وقت شاکی ممکن نبوده نمی توان از مستخدم به عنوان نیروی تمام وقت استفاده نمود.

وفق اعلام بخش پایانی بند 14 ماده54 آیین نامه اداری استخدامی، دستورالعمل مربوطه توسط هیأت امنای دانشگاه به تصویب خواهد رسید که براساس ماده واحده دستورالعمل مذکور، پرداخت فوق العاده محرومیّت «با تشخیص بالاترین مقام اجرایی» به شاغلین قابل پرداخت خواهد بود و بر همین اساس رئیس دانشگاه به عنوان بالاترین مقام دستگاه در دانشگاه های علوم پزشکی تشخیص خواهد داد که به خدمات تمام وقت کدام یک از مستخدمین واجد شرایط نیاز دارد.

با توجه به اختیار تشخیص مورد اشاره، رئیس دانشگاه تبریز، موضوع را در هیأت رئیسه مطرح و مقرر گردیده است با توجه به این که تمام وقتی به میزان 60 ساعت اضافه کار مداوم در هر ماه در همه رشته ها مورد نیاز نیست در خصوص برخی رشته ها صرفاً در پُست های معاون و مدیر درخواست تمام وقتی گردد و در هر بخش نیز بنا به ضرورت 2 سهمیه در این خصوص در نظر گرفته شود بدیهی است با توجه به این که پرداخت فوق العاده در قبال دریافت خدمات مستمر بوده، چنانچه شخصی مشمول موارد اعلامی نباشد، مکلّف به ارائه خدمت مستمر60 ساعته نیز نخواهد بود لذا اولاً باز هم مقرّرات مذکور همان تداوم تشخیص اشاره شده بوده و از سوی دیگر حقّی نیز در این خصوص ضایع نگردیده و در صورت عدم شمول از تمام وقتی نیز معاف خواهند بود.

با توجه به این که پرداخت محرومیّت از مطب در قبال انجام وظایف و مأموریت های محوّله تمام وقت خواهد بود لذا بالاترین مقام اجرایی با تأیید شیوه نامه مذکور عملاً تشخیص داده است که صرفاً از اشخاص ذکر شده در شیوه نامه درخواست تمام وقتی نماید و از سوی دیگر شاکی بنا به نامه تقدیمی نه تنها وظایفی مازاد بر وظیفه اصلی را پس از ساعات اداری انجام نمی دهد تا مشمول اضافه پرداختی مذکور گردد بلکه حسب اعلام واحد مربوطه وظایف اصلی خود را موکول به زمانی پس از ساعات موظّف می نماید و این در حالی است که وظایف مذکور عرفاً در زمان اداری امکان تکمیل و رسیدگی را داشته و نیازی به حضور ایشان پس از وقت اداری به میزان 60 ساعت در ماه نیز نمی باشد."

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1404/2/9 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً به موجب بند 14 ماده 54 آیین نامه اداری و استخدامی کارمندان غیر هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، دانشگاه مجاز است به دارندگان مدرک دکتری در رشته های گروه پزشکی که تمام وقت برابر مقرّرات در واحدهای مختلف دانشگاه شاغل هستند، مشروط به این که در مراکز تشخیصی آموزشی درمانی، مطب، داروخانه، آزمایشگاه، بیمارستان، درمانگاه و سایر واحدهای بخش خصوصی و خیریه به فعالیت انتفاعی تخصصی اشتغال نداشته باشند، فوق العاده محرومیّت از مطب پرداخت نماید و تا تصویب دستورالعمل مربوط توسط هیأت امناء مبلغ فوق العاده محرومیت از مطب برابر ضوابط قبلی همچنان قابل پرداخت است. با توجه به این که در این مقرره، جامعه هدف پرداخت فوق العاده محرومیّت از مطب مشخص شده و طبق آن محدودیتی از جهت پُست سازمانی کارکنان غیرهیأت علمی مشمول دریافت این فوق العاده اعمال نشده است، بنابراین بخشنامه شماره /282995د/5 مورخ 1402/5/24 معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی تبریز  از آن جهت که دایره مشمولان این فوق العاده را به دارندگان پُست های مدیریتی و معاونان آنها محدود کرده، مغایر با مصوبه هیأت امناء بوده و مآلاً صدور آن خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده بخشنامه مزبور بوده و مستند به بند 1 ماده12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوّب سال 1392 ابطال می شود. این رأی براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوّب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی