رئيس محترم هيأت مديره و مديرعامل روزنامه رسمي كشور

به پيوست يك نسخه آيين‌نامه نحوة تفكيك و طبقه‌بندي زندانيان به شماره 16523/85/1 ـ 9/9/1385 حاوي 17 ماده و 9 تبصره كه در تاريخ 9/9/1385 به تأييد و تصويب رئيس محترم قوه قضائيه قرار گرفته، جهت درج در روزنامه رسمي ارسال مي‌گردد.

رئيس حوزه رياست قوه قضائيه ـ عبدالرضا ايزدپناه

آيين نامه نحوة تفكيك و طبقه بندي زندانيان

در اجراي ماده9 قانون تبديل شوراي سرپرستي زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور مصوب6/11/1364 مجلس شوراي اسلامي و به منظور اجراي هر چه بهتر روش‌هاي درماني، اصلاحي و تربيتي و نيل به اهداف عاليه سازماني، حفظ حقوق و كرامت زندانيان و افزايش درجه امنيت زندان‌ها آيين‌نامه نحوة تفكيك و طبقه‌بندي
زندانيان در سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور كه در اين آيين‌نامه به‌اختصار سازمان ناميده مي‌شود به شرح مواد آتي تصويب مي‌گردد:
ماده1ـ تفكيك و طبقه‌بندي عبارت است از جداسازي زندانيان از يكديگر در زندان، بازداشتگاه و يا مراكز اقدامات تأميني و تربيتي كشور از حيث جنس، سن، نوع جرم، وضعيت قضائي (متهم و محكوم) و وضعيت سلامتي.
تبصره1ـ چنانچه مراجع قضايي حسب مورد تصميم خاصي در خصوص نگهداري زنداني اتخاذ نمايند شوراي طبقه بندي موظف به رعايت آن مي‌باشد.
تبصره2ـ زندانيان اتباع خارجه جداي از ساير زندانيان نگهداري مي‌شوند.
ماده2ـ طبقه‌بندي در مراكز مذكور توسط شوراي طبقه‌بندي زندان و با حضور پزشك مسؤول بهداشت و درمان و با رعايت آيين‌نامه اجرايي سازمان و مفاد اين آيين‌نامه انجام مي‌پذيرد.
ماده3ـ زندانياني كه مخل نظم و انضباط عمومي بوده و يا موجب آزار و اذيت ديگر زندانيان مي‌گردند برابر تصميم شوراي انضباطي زندان حداكثر 6ماه در محل جداگانه نگهداري مي‌شوند. زندانيان مذكور شب‌ها در اتاقهاي تك نفره در فضاي حداقل 10 متر مربع با نور كافي و سرويس بهداشتي مناسب نگهداري مي‌شوند اين دسته از زندانيان همزمان با تحمل حبس، تحت پوشش طرح‌هاي اصلاحي نظير روان درماني قرار مي‌گيرند. ترخيص از اين محل‌ها قبل از موعد مقرر با نظر روانشناس يا پزشك مسؤول و تصويب شوراي انضباطي امكان پذير خواهدبود.
ماده4ـ در نگهداري زندانيان زن علاوه بر رعايت ساير موارد طبقه‌بندي رعايت نكات ذيل نيز الزامي مي‌باشد.
الف ـ مادران زنداني حق دارند فرزند شيرخوار خود را تا سن 2 سالگي در زندان و يا بازداشتگاه‌ها نگهداري نمايند. افزايش مدت مذكور تا سقف 6 سال با نظر شوراي طبقه‌بندي امكان پذير مي‌باشد.
ب ـ مددكاران اجتماعي مكلفنـد، با رعايت بند الف ترتيب سپردن اطفال را به ‌خانواده و در صورت عدم پذيرش خانواده به بهزيستي، يا مؤسسه خيريه نگهداري اطفال فراهم سازند.
ج ـ مسؤولين زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها مكلف به تهيه وسايل بهداشتي براي زندانيان زن و تغذيه مناسب براي مادران زنداني و اطفال همراه در زندان مي‌باشند.
د ـ‌ زنان باردار و اطفال شيرخوار با مادرانشان تحت رژيم خاص غذايي قرار گرفته و در قسمت جداگانه از زندان يا بازداشتگاه نگهداري مي‌شوند.
ماده5 ـ در طبقه بندي از حـيث سن، زندانيـان در گروه‌هـاي سـني زير از يكديگر تفكيك مي‌گردند:
الف ـ گروه سني اطفال و نوجوانان، شامل زندانيان زير18 سال بوده كه بايد در كانونهاي اصلاح و تبديل نگهداري شوند و چنانچه در استاني كانون اصلاح و تربيت وجود نداشته باشد در محل جداگانه‌اي خارج از محيط زندان نگهداري خواهند شد.
تبصره1ـ طبقه‌بندي در كانون اصلاح و تربيت براساس آيين‌نامه اجرايي كانون‌هاي اصلاح و تربيت مي‌باشد.
تبصره2ـ معرفي اطفال و نوجوانان زير 18 سال به زندان ممنوع بوده و چنانچـه به دستور مراجع قضايي اطفال و نوجوانان زير 18 سال به زندان اعزام گردند رؤساي زندانها مكلفند بلافاصله آنان را به كانون اصلاح و تربيت اعزام نمايند.
ب ـ گروه سني جوانان شامل، زندانيان 18 تا 30 سال بوده كه بايد جدا از ساير زندانيان نگهداري شوند.
ج ـ گروه سني بزرگسالان شامل زندانيان 30 سال به بالا.
د ـ گروه زندانيان سالمند و زندانياني كه، با لحاظ وضعيت جسماني و عواطف آنان نيازمند نگهداري با شرايط و امكانات خاص مي‌باشند.
ماده6 ـ در نقاطي كه بازداشتگاه مستقل ايجاد شده باشد، متهمين با رعايت طبقه‌بندي زندان‌ها در بازداشتگاه نگهداري مي‌شوند، در غير اين صورت محل نگهداري متهمين در خارج از زندان جداي از محكومين بوده كه در اين شرايط نيز جداسازي متهمين جوان زير 18 سال از بزرگسالان الزامي است.
ماده7ـ طبقه‌بندي زندانيان براساس نوع جرم در زندان‌هاي با ظرفيت بالاي هفتصد نفر زنداني به شرح زير بوده و زندانيان بايد در گروه خاص خود نگهداري شوند:
الف ـ جرايم باندي و سازمان يافته، قتل عمدي، سرقت مسلحانه، آدم ربايي، تجاوز به عنف، اسيدپاشي، اشرار و سارقين سابقه‌دار.
ب ـ جرايم مالي مانند كلاهبرداري،‌ رشاء و ارتشاء، اختلاس، جعل و استفاده از سند مجعول، خيانت در امانت، اخلال در نظام اقتصادي، قاچاق كالا و ارز، سرقت فاقد سابقه، ضرب و جرح عمدي، زنا و لواط، جرايم بر ضدعفت و اخلاق و نظم عمومي، جرايم غيرعمدي، جرايم بر ضد حقوق و تكاليف خانوادگي، صدور چك بي‌محل و محكومين مالي موضوع ماده2 قانون نحوه اجراي محكوميت‌هاي مالي.
ج ـ جرايم ويژه با حساسيت عمومي نظير جاسوسي، اقدام عليه امنيت كشور.
د ـ‌ جرايم مربوط به مواد مخدر.
تبصره ـ شوراي طبقه بندي مي‌تواند بر حسب تحصيلات، ويژگي‌هاي اخلاقي و خصوصيات رفتاري و چگونگي شخصيت زندانيان، آنان را در هر يك از طبقات جداي از طبقه خاص خود قرار دهد.
ماده8 ـ در زندان‌هاي با ظرفيت اسمي زير سيصدنفر و سيصد تا هفتصد نفر زنداني، طبقه‌بندي از حيث نوع جرم به روش زير انجام مي‌گيرد:
الف) در زندان‌هاي با ظرفيت اسمي زير 300 نفر زنداني، زندانيان با جرايم قتل‌عمدي، سرقت مسلحانه،‌ سرقت عادي، آدم ربايي، تجاوز به عنف، ‌اسيدپاشي، جرايم باندي و سازمان يافته، ضرب و جرح عمدي،‌ زنا و لواط و جرايم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومي جداي از ساير زندانيان نگهداري مي‌شوند.
ب) در زندان‌هاي با ظرفيت اسمي 300 تا 700 نفر زنداني، زندانيان مشمول بند الف اين ماده و همچنين زندانيان مشمول گروه‌هاي ب و ج از ماده8 به صورت مجزا و جدا از ساير زندانيان نگهداري مي‌شوند.
تبصره1ـ ظرفيت اسمي زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها براساس استانداردهاي ابلاغي از سوي سازمان تعيين خواهدشد.
تبصره2ـ رعايت ساير موارد طبقه‌بندي در زندان‌ها و بازداشتگاه‌هاي موضوع اين ماده الزامي است.
تبصره3ـ چنانچه در زندان‌ها يا بازداشتـگاه‌هاي با ظرفيـت اسمي تا هفتـصد نفر به واسطه دارا بودن فضاي فيزيكي مناسب امكان اجراي طبقه‌بندي كامل به شرح مذكور در ماده 7 وجود داشته‌باشد، زندان مكلف به اجراي كامل آن مي‌باشد.
ماده9ـ چنانچه فردي مرتكب چند جرم شده‌باشد، برحسب شديدترين جرم ارتكابي طبقه‌بندي صورت مي‌گيرد.
ماده10ـ زندانيان روحاني و نظامي در بندهاي جداگانه نگهداري مي‌شوند.
ماده11ـ معتادين در اردوگاه‌هاي حرفه‌آموزي و كار درماني نگهداري مي‌شوند.
ماده12ـ زندانيان شاغل در زندان‌ها در بخش جداگانه‌اي موسوم به « سالن كارگري» نگهداري مي‌شوند.
ماده13ـ طبقه‌بندي از حيث نگهداري زندانيان بيمار به شرح زير مي‌باشد:
الف) مسلولين و ساير بيماري‌هاي واگيردار و بيماران صعب‌العلاج و لاعلاج تا زماني برخورداري از عفو و يا تخفيف مجازات و همچنين بيماران رواني و مددجوياني كه از خدمات مشاوره‌اي بهره‌مند مي‌شوند و نيز معلولين و نابينايان حسب مورد مطابق دستورالعمل سازمان و بالحاظ سياست‌هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در محل‌هاي جداگانه نگهداري مي‌شوند.
ب) كساني كه مورد عمل جراحي قرار گرفته‌اند دوره نقاهت خود را در محلي جدا از ساير زندانيان سپري خواهند كرد.
تبصره ـ مركز درماني زندان به تناسب نوع بيماري و وضعيت جسماني زندانيان مذكور در اين ماده به آنان توجه خاص معطوف داشته و شرايط مناسب و غذاي رژيمي در نظر خواهدگرفت.
ماده14ـ در استان‌هايي كه زندان‌ها و مراكز وابسته امكانات و سازكارهاي لازم براي اجراي تفكيك و طبقه‌بندي زندانيان را به صورت جداگانه نداشته باشند و فاصله زندان‌ها به هم نزديك بوده و حداكثر تا 100 كيلومتر از يكديگر فاصله داشته باشند، مي‌توانند تفكيك و طبقه‌بندي زندانيان محكوم را به نحوي انجام دهند كه بخشي از زندانيان در يك زندان و بخشي ديگر در زندان‌هاي ديگر نگهداري شوند.
ماده15ـ سازمان مكلف است در ساخت زندان‌ها، بازداشتگاه‌ها و مراكز اقدامات تأميني و تربيتي موضوع تفكيك و طبقه‌بندي زندانيان را براساس اين آئين‌نامه مدنظر قراردهد.
ماده16ـ كميته نظارت مركب از نماينده رئيس قوه قضائيه، معاون قضايي و اجراي احكام سازمان، معاون سلامت و اصلاح و تربيت، مديركل دفتر ارزيابي،‌ بازرسي و پاسخگويي به شكايات و رئيس حفاظت اطلاعات تشكيل مي‌گردد تا ضمن نظارت برحُسن اجراي اين آئين‌نامه چنانچه امكان اجراي برخي از الزامات آن در بعضي از زندان‌هـا يا بازداشتـگاه‌ها فراهم نبـاشد بالحاظ جميع جوانب و مصـالح سازماني، نسبـت به تعيين طبقه‌بندي در محل‌هاي مزبور به صورت موردي و براي مدت خاص و براساس شرايط موجود اقدام گردد.
ماده17ـ اين آيين‌نامه مشتمل بر 17 مـاده و 9تبصره در تاريـخ 9/9/1385 به‌ تصويب رسيد و از تاريخ مزبور لازم‌الاجرا مي‌باشد.

رئيس قوه قضائيه ـ سيدمحمود هاشمي‌نژاد