اصلاحيه فصل سوم بخش سوم آئين‌نامه اجرائي سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور درباره چگونگي اعطاي مرخصي به زندانيان به تأييد آيت‌الله صادق آملي لاريجاني رئيس قوه قضاييه رسيد.
به گزارش ايسنا، متن اين اصلاحيه ١٧ ماده‌يي و ١٠ تبصره‌يي كه در تاريخ ٢١ / ٢ / ١٣٨٩ به تصويب رئيس قوه قضائيه رسيده است، به شرح ذيل است:
فصل سوم: مرخصي زندانيان
ماده٢١٣ـ به منظور كمك به تحكيم مباني و روابط خانوادگي و اجتماعي زندانيان، رفع مشكلات ضروري فردي، خانوادگي و قضائي، بازتواني اجتماعي و فراهم نمودن زمينه بازگشت مجدد به جامعه و همچنين مشاركت فعال در برنامه‌هاي اصلاحي، تربيتي، فرهنگي و ورزشي، حرفه‌آموزي و اشتغال، به زندانيان در چهارچوب مواد مربوط به اين فصل مرخصي اعطاء مي‌گردد.
تبصره ـ اعطاي مرخصي به زندانيان به عنوان يك حق تلقي نمي‌گردد و برخورداري از آن موكول به رعايت مقررات زندان و كسب امتيازات لازم مي‌باشد.
ماده٢١٤ـ شرايط اعطاي مرخصي:
الف) محكومين به حبس تا ١٥ سال بايد حداقل يك ششم از مدت حبس و محكومين بيش از ١٥ سال و حبس ابد حداقل سه سال از مدت محكوميت خود را سپري كرده باشند. محكوميني كه داراي سابقه محكوميت در جرائم عمدي باشند، به ازاي هر سابقه محكوميت يك ماه به نصاب مذكور اضافه مي‌شود.
ب) محكوميني كه به لحاظ عدم پرداخت جزاي نقدي يا عدم تأديه محكوميت مالي (موضوع مادتين ١ و ٢ قانون نحوه اجراي محكوميت‌هاي مالي) و يا هر دو در زندان بسر مي‌برند، در صورتي كه حداقل يك ماه بابت محكوميت مذكور تحمل حبس نموده باشند.
ج) كسب حداقل ٢٠٠ امتياز براي هر نوبت مرخصي با توجه به معيارهاي زير:
١ـ رعايت مقررات و امور انضباطي در زندان در هر ماه ١٠ امتياز
٢ـ همكاري در برقراري نظم و انضباط و پيشگيري از تخلفات داخلي در هر ماه ٢٠ امتياز
٣ـ همكاري در انجام فعاليت‌هاي فرهنگي در هر ماه ١٠ امتياز
٤ـ اهتمام به شركت در نماز جماعت و ساير مراسم مذهبي، در هر ماه ٣٠ امتياز
٥ ـ شركت در برنامه‌هاي مربوط به تلاوت، آموزش روخواني، ترجمه، درك مفاهيم، حفظ قرآن يا نهج‌البلاغه، اخلاق و عقايد، هر برنامه در هر ماه ٢٠ امتياز
٦ ـ قبولي در آزمون دوره‌هاي مربوط به روخواني، ترجمه، درك مفاهيم و حفظ قرآن يا نهج‌البلاغه، اخلاق و عقايد، هر دوره ٣٠ امتياز
٧ـ شركت در دوره احكام سطح ١ و ٢ هر كدام در هر ماه ١٠ امتياز
٨ ـ قبولي در آزمون احكام سطح ١و ٢ هر يك ٣٠ امتياز
٩ـ شركت در هر دوره كتابخواني ٢٠ امتياز
١٠ـ حفظ قرآن به ازاء هر جزء ٢٠٠ امتياز
١١ـ انتخاب در جشنواره قرآني شهرستان، استان و يا كشور و يا كسب رتبه در آن، هر كدام ١٠٠ امتياز
١٢ـ اشتغال به تحصيل در هر يك از مقاطع تحصيلي هر ماه ٢٠ امتياز
١٣ـ قبولي در هر دوره تحصيلي ٣٠ امتياز
١٤ـ شركت در كلاسهاي فرهنگي، هنري و ورزشي در هر ماه ٢٠ امتياز
١٥ـ شركت در هر يك از دوره‌هاي تربيت معلم، آموزشياري يا مربيگري درون زندان ١٠ امتياز
١٦ـ اخذ گواهي در هر يك از دوره‌هاي تربيت معلم، آموزشياري يا مربيگري ٣٠ امتياز
١٧ـ تدريس در هر يك از امور آموزشي، فرهنگي و ورزشي در هر ماه ٢٠ امتياز
١٨ـ كسب رتبه در هر يك از جشنواره‌هاي فرهنگي، هنري يا مسابقات ورزشي اعم از شهرستان، استان يا كشور ٣٠ امتياز
١٩ـ پذيرش در دانشگاه ٥٠ امتياز
٢٠ـ شركت در كلاسهاي فني و حرفه‌اي در هر ماه ١٠ امتياز
٢١ـ اخذ گواهي فني و حرفه‌اي در هر رشته ٥٠ امتياز
٢٢ـ اشتغال به كار در كارگاه‌ها و انجام امور خدماتي داخل زندان در هر ماه ٤٠ امتياز
٢٣ـ شركت در دوره مهارت‌هاي اساسي زندگي هر مهارت ٥ امتياز حداكثر ٥٠ امتياز
٢٤ـ اخذ گواهي مربوط به مهارت‌هاي اساسي زندگي هر مهارت ١٠ امتياز حداكثر ١٠٠ امتياز
٢٥ـ شركت در جلسات و كلاسهاي مشاوره و روان درماني هر ماه ٢٠ امتياز
٢٦ـ ترك كامل اعتياد به تائيد بهداري زندان ٢٠٠ امتياز
٢٧ـ پرداخت جزاي نقدي به ازاء يك‌درصد از مبلغ جريمه ٥ امتياز
٢٨ـ اخذ رضايت شاكي يا شاكيان حداكثر ٢٠٠ امتياز(در صورت تعدد شكات ميزان امتيازات به تعداد آنها تقسيم خواهد شد.)
٢٩ـ ساير اقدامات و فعاليت‌هاي پيش‌بيني نشده در اين بند به تشخيص شوراي طبقه‌بندي ١٠٠ امتياز
تبصره١ـ تحصيل هر يك از امتيازات مذكور حسب مورد، منوط به اخذ گواهي از سوي واحدهاي ذيربط و تائيد رئيس زندان مي‌باشد.
تبصره٢ـ محكومين ذكور داراي بيش از ٦٠ سال و اناث بيش از ٥٥ سال و همچنين زنان سرپرست خانوار (براساس گواهي مستند) و مادران داراي فرزند كمتر از ده سال و يا افراد داراي سابقه ايثارگري، با كسب حداقل ١٥٠ امتياز با رعايت ساير شرايط از مرخصي بهره‌مند مي‌گردند.
تبصره٣ـ محكومين داراي حبس بيش از ١٠ سال هرگاه با تلاش فوق‌العاده موفق به كسب ١٠٠٠ امتياز گردند به شرط تحمل حداقل يك سال حبس از مرخصي بهره‌مند خواهند شد.
تبصره٤ـ كليه محكومين به استثناي مشمولين ماده ٢٢١ در صورت ازدواج يا فوت يكي از بستگان درجه يك آنان (پدر، مادر، فرزند، همسر، برادر، خواهر) بدون لحاظ شرايط مذكور در اين ماده از يك نوبت مرخصي بهره‌مند مي‌گردند.
ماده٢١٥ـ ميزان مرخصي:
لف ـ به محكومين حبس جرائم غيرعمدي و محكوميني كه صرفاً به دليل عدم پرداخت جزاي نقدي، ديه و يا محكوميت‌هاي مالي غيركيفري در زندان نگهداري مي‌شوند در صورت كسب امتيازات لازم به ازاي هر دو ماه، سه تا پنج روز مرخصي تشويقي اعطاء مي‌گردد.
ب ـ به محكومين ساير جرائم كه امتيازات لازم را كسب نمايند در صورت فقدان سابقه محكوميت در جرائم عمدي به ازاي هر سه ماه و در صورت وجود سابقه محكوميت در جرائم عمدي به ازاي هر چهار ماه، سه تا پنج روز مرخصي تشويقي اعطاء مي‌گردد.
ج ـ زنان سرپرست خانوار و مادران داراي فرزند كمتر از ده سال در صورت كسب امتيازات لازم و فقدان سابقه عمدي محكوميت به ازاي هر دو ماه سه تا پنج روز مرخصي تشويقي اعطاء مي‌گردد.
د ـ كسب امتياز بيشتر از سقف تعيين شده، موجب تمديد مرخصي تشويقي براي زندانيان محكوم در پايان هر دوره مرخصي خواهد بود. تعيين مدت تمديد مرخصي به عهده شوراي طبقه‌بندي بوده و در هر صورت نبايد اين مدت بيشتر از سقف مرخصي در هر دوره باشد.
ه ـ چنانچه فاصله محل سكونت زنداني تا محل تحمل كيفر وي بيش از صد كيلومتر باشد، به تشخيص شوراي طبقه‌بندي و به تناسب فاصله راه بين يك تا چهار روز براي اياب‌وذهاب به مدت مرخصي افزوده خواهد شد.
ماده٢١٦ـ محكوميني كه بنا به تشخيص پزشك زندان نياز به بستري شدن در مراكز درماني خارج از زندان را دارند بدون در نظر گرفتن شرايط مذكور در ماده ٢١٤ مي‌توانند براي يك دوره معالجه، جهت بستري‌شدن از مرخصي استفاده نمايند و در صورت نياز به ادامه بستري بيش از يك ماه بنا به تشخيص بيمارستان و تائيد پزشكي قانوني قابل تمديد است در اين صورت بايد تاريخ و محل بستري مشخص گردد تا در صورت لزوم از طرف يگان حفاظت زندان بازديد و سركشي بعمل آيد.
ماده٢١٧ـ اعطاي مرخصي به محكومين، موكول به تصويب شوراي طبقه‌بندي زندان و اخذ تأمين مناسب توسط مقام قضايي مربوطه مي‌باشد. اخذ تأمين و اقدامات مربوط به آن با التفات به رأي وحدت رويه شماره ٦٨٠ مورخ ٢٥ / ٥ / ١٣٨٤ هيأت عمومي ديوان عالي كشور از هر حيث تابع احكام مربوط به قرارهاي تأمين در قانون آئين دادرسي كيفري مي‌باشد.
تبصره ـ تأمين مأخوذه براي اعطاء مرخصي محكومين، حسب مورد پس از تفهيم به زنداني يا وثيقه‌گذار و يا كفيل براي مرخصي‌هاي بعدي نيز داراي اعتبار بوده و ملاك عمل مي‌باشد.
ماده٢١٨ـ دادستان محل و يا رئيس حوزه قضايي بخش كه عهده‌دار وظايف دادستان مي‌باشد مي‌توانند با رعايت شرايط پيش‌بيني شده در اين فصل با اخذ تأمين مناسب رأساً نسبت به اعطاي مرخصي اقدام نمايند.
ماده٢١٩ـ شوراي طبقه‌بندي موظف است ضمن بررسي پرونده شخصيت رفتاري محكومين، چنانچه باقيمانده حبس آنها حداكثر معادل يك دهم كل محكوميت آنان بوده مشروط بر اينكه مدت مزبور از شش ماه تجاوز ننمايد، با در نظر گرفتن وضعيت جسماني يا معيشت خانواده، اصلاح‌پذيري، شخصيت محكوم و لحاظ امتيازات مكتسبه و در صورت استحقاق با اخذ تعهد كتبي و بدون اخذ تامين نسبت به اعطاي مرخصي به‌آنان اقدام نمايد.
ماده٢٢٠ـ در مواقع اضطراري و بروز حوادث غيرمترقبه متهمين و محكوميني (كه واجد شرايط اعطاي مرخصي نمي‌باشند) مي‌توانند بنا به تشخيص شوراي طبقه‌بندي و موافقت قاضي مجري حكم يا رئيس حوزه قضايي و يا مقام بازداشت‌كننده حداكثر به‌مدت ١٢ ساعت در روز به صورت تحت‌الحفظ به مرخصي اعزام گردند.
ماده٢٢١ـ مستثنيات اعطاي مرخصي:
محكومين زير از شمول اعطاي مرخصي مستثني مي‌باشند:
الف ـ محكومين جرائم سرقت مسلحانه و يا مقرون به آزار، ربودن مال ديگري از طريق كيف‌زني، جاسوسي، اقدام عليه امنيت كشور، آدم‌ربائي، جرائم باندي و سازمان يافته، تجاوز به عنف، دائركردن مراكز فساد و فحشاء، اسيدپاشي، اخلال در نظام اقتصادي، ورود، توليد، توزيع و فروش مشروبات الكلي، قاچاق مسلحانه و يا عمده مواد مخدر و روانگردان‌ها.
ب ـ محكومين داراي سه سابقه محكوميت به ارتكاب همان جرم.
ج ـ محكوميني كه به شرارت مشهورند.
د ـ محكومين به قصاص و اعدام.
تبصره١ـ منظور از قاچاق عمده مواد مخدر و روانگردان‌ها مواردي است كه مجازات قانوني جرم حبس ابد يا اعدام باشد.
تبصره٢ـ اعطاي مرخصي به محكومين جرائم سرقت در ايام نوروز ممنوع مي‌باشد.
ماده٢٢٢ـ محكومين مذكور در ماده فوق به جز محكومين به قصاص و اعدام در صورت كسب امتيازات مندرج در ماده ٢١٤ و پس از تحمل ٢/ ١ (يك‌دوم) از مدت محكوميت خود با تائيد دادستان مربوط مي‌توانند از مرخصي استفاده نمايند.
تبصره ـ مدت تحمل اوليه در مورد محكومين به حبس ابدي كه مشمول ماده ٢٢١ مي‌باشند معادل ١٠ سال خواهد بود.
ماده٢٢٣ـ چنانچه زندانيان مشمول ماده ٢٢١ و نيز محكومين حبسهاي بيش از ده سال به مرخصي اعزام شوند لازم است مراتب حسب مورد توسط مقام اعطاءكننده مرخصي، به يگانهاي انتظامي مربوطه اعلام تا به نحو مقتضي تحت مراقبت و نظارت قرار گيرند.
ماده٢٢٤ـ زندانيان محكومي كه به هر دليل واجد شرايط لازم براي برخورداري از مرخصي نباشند در مواقع اضطراري و يا خاص به پيشنهاد شوراي طبقه‌بندي و موافقت دادستان محل مي‌توانند از يك نوبت مرخصي بهره‌مند شوند.
ماده٢٢٥ـ مدت مرخصي زندانيان جزء مدت محكوميت آنان محسوب گرديده، ليكن در صورت غيبت، ايام غيبت جزء مدت محكوميت احتساب نمي‌گردد و چنانچه زنداني پس از اعطاي مرخصي غيبت نمايد علاوه بر مجازات قانوني براي بار اول به مدت ٦ ماه و براي بار دوم يك سال و براي نوبت سوم تا پايان مدت محكوميت از مرخصي محروم خواهد شد و در صورتي كه زنداني پس از پايان مرخصي به زندان مراجعت ننمايد و توسط مأمورين دستگير و تحويل زندان شود تا پايان مدت محكوميت از مرخصي محروم خواهد شد.
تبصره ـ چنانچه غيبت زنداني به تائيد دادستان محل، رئيس حوزه قضايي بخش كه عهده‌دار وظايف دادستان مي‌باشد و يا شوراي طبقه‌بندي، موجه تشخيص داده شود، زنداني غائب از مرخصي مشمول حكم اين ماده نخواهد بود.
ماده٢٢٦ـ زندانياني كه در حين مرخصي و يا اشتغال خارج از زندان مرتكب جرم عمدي مي‌شوند، براي بار اول تا يك سال و براي بار دوم تا دو سال و براي بار سوم تا سه سال از مرخصي محروم خواهند شد.
ماده٢٢٧ـ دادستان يا شوراي طبقه‌بندي مي‌توانند براي زندانياني كه به مرخصي اعزام مي‌شوند تكاليفي از قبيل معرفي نوبه‌اي به مراجع انتظامي، عدم حضور در برخي از اماكن در حين مرخصي مقرر دارد و چنانچه زندنيان دستورات صادره را رعايت ننمايند، باقيمانده مرخصي آنان ملغي و از يك نوبت مرخصي بعدي محروم خواهند شد.
ماده٢٢٨ـ چنانچه زنداني در خاتمه مدت مرخصي به زندان مراجعه ننمايد، رئيس زندان بايد ضمن اقدام لازم براي دستگيري زنداني و عودت وي به زندان مراتب غيبت را بلافاصله براي تشريفات مربوط به ضبط تأمين مأخوذه به مقام قضايي مربوط اعلام نمايد. مقام قضايي ذيربط نيز بايد نتيجه اقدامات مربوط به ضبط تأمين مأخوذه را براي درج در پرونده به زندان منعكس نمايد.
ماده٢٢٩ـ دستورالعملهاي اجرائي اين فصل توسط رئيس سازمان زندانها تهيه و ابلاغ مي‌گردد.
اصلاحيه فصل سوم از بخش سوم آئين‌نامه اجرايي سازمان زندانها و اقدامات تاميني و تربيتي كشور مشتمل بر (١٧) ماده و (١٠) تبصره در اجراي ماده ٩ قانون تبديل شوراي سرپرستي زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور مصوب ١٣٦٤ در تاريخ ٢١ / ٢ / ١٣٨٩ به تصويب رئيس قوه قضائيه رسيد و از تاريخ ١ / ٤ / ١٣٨٩ لازم‌الاجراء مي‌باشد. همچنين كليه آئين‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعملهاي مغاير با اين اصلاحيه از تاريخ لازم‌الاجرا شدن آن لغو مي‌گردد.
